ایمنی در صنعت فولاد
چهارشنبه, ۱۲ اسفند ۱۳۹۴، ۱۲:۴۹ ق.ظ
مخاطرات
حوادث
رخدادحوادث در صنعت آهن و فولاد، بیشتر از صنایع دیگر مربوط به فرآیندهای آن است، مانند؛ بخش شدن، انفجارات گاز، بیرون ریختن و پرتاب فلز مذاب یا گدازه حرکت لوکوموتیوها، واگنهای بزرگ، واگن دوچرخ، پرکنندههای کوره، جرثقیلها و ملاقهها (پاتیلهای حاوی فلز مذاب) سایر بارهای سنگین که به آنها آویخته هستند، افتادن اجسام سنگین و انسداد کف کارگاهها و مسیرهای عبور و مرور. اغلب خطرها چندگانه هستند، مثل، افتادن یک پاتیل فلز مذاب از جرثقیلی که در بالای یک مسیر شلوغ در حال حرکت است.
وقوع سوختگی در جاهای مختلف کارخانه شایع است؛ در جلوی کورهها، در هنگام خالی کردن کوره، تماس با بخار فلز مذاب بر اثر کج شدن یا افتادن پاتیلها، در هنگام خالی کردن شمشها در چالههای مرطوب (انبار کردن)، سقوط در فلز مذاب به علت سهلانگاریف آسیب چشمها و دیگر قسمتهای بدن در اثر ترشحات و یا جرقهها. انفجار در پاتیلهای حاوی فلز مذاب یا گدازه به علت فرو بردن یک وسیله خیس در آن و در نتیجه پخش ذرات فلز داغ در یک محدوده وسیع. افزایش استفاده از اکسیژن در فولادسازی جدید، خطر انفجار را زیادتر کرده است، مثلاً در هنگام انتقال، ذخیره، توزیع و استفاده از آن.
حمل و نقل مکانیکی در صنعت آهن و فولاد الزامی است و استفاده از لکوموتیوها و خطوط آهن در صنایع بزرگ و کارهای سنگین بسیار زیاد است. در رفتن واگنها به علت نقص فنی یا اشتباه در هدایت، به خصوص هنگام اتصال آنها و گیرکردن بین واگنها، خوب نبستن واگنها به یکدیگر و واژگون شدن واگنهای چهار چرخ یا دوچرخ، میتوانند خسارات جانی شدیدی به وجود آورند. افراد ممکن است از بالای وسایل پرکننده کورههایی که روی ریل حرکت میکنند به پایین سقوط نمایند، یا بین آنها گیر کنند.
شکستن جرثقیل یا نقص فنی بعضی از قسمتهای آن (زنجیر بالابر، قلابها و ...) ممکن است باعث کج شدن یا افتادن پاتیلها، شمشها و ... شود. باید قلاب کردن پاتیلها یا عدم ارتباط بین رانندگان جرثقیل و کسانی که مسئول قلاب کردن هستند، ممکن است نتایج مشابهی در برداشته باشد. حوادث ممکن است در مسیر عبور جرثقیلی که در بالا حرکت میکند نیز پیش آید (نقص در نحوه رانندگی). رانندگان جرثقیل نیز ممکن است بر اثر عدم احتیاط هنگام ورود بو خروج از اتاقک خود دچار حادثه شوند.
کف کارگاهها و راههای عبور ممکن است به دلیل تجمع وسایل و ابزار بسته شوند. ابزارها خیلی زود فرسوده میشوند و استفاده از آنها خطرناک میگردد. گرچه مکانیزه شدن، تا حد زیادی استفاده از وسایل دستی را کم کرده است ولی هنوز این حوادث زیاد اتفاق میافتند. نگهداری و تعمیر منظم دستگاهها، دارای اهمیت خاصی در جلوگیری از بروز حوادث میباشد و هدف بالا بردن میزان کارآیی وسایل و ابزار است، زیرا نقص آنها میتواند حوادث جبرانناپذیری به وجود آورد. همچنین حفاظ دستگاهها باید در شرایط خوب نگهداری و به خوبی عمل نمایند.
خطراتفیزیکی
خطراتبالقوهفیزیکیدرمجتمعهایتولیدفولادناشیازحملونقلپرحجمومقادیرزیادوسنگینمواداولیهومحصولات )نظیرشارژکورهبلندوکورهقوسالکتریکی،نگهداریوجابجاییشمشوتختالها،حرکتپاتیلهایسنگینوبزرگحاویموادمذاب(،حملونقلماشینهایسنگیننظیر )لوکوموتیووقطار،کامیونهاولیفتراکها(،فعالیتهایخردایشوبرش )نظیربرخوردباقراضههایپرتابشدهازماشینآلات(،فعالیتهاینوردوشکلدهی )نظیربرخوردوشکستهشدنتوسطمحصولاتدرحالنوردشدنباسرعتبالا( وکاردرارتفاع )نظیرکاردربالایپلاتفرمها،بالاینردبانوبالایپلهها( میباشد.
تشعشع
آزمایشاتپرتوگامادرتجهیزاتومحصولاتصنعتفولادمعمولابرایتشخیصترکیبفولادویکپارچگیآناستفادهمیشود. روشهایزیربرایکاهشریسکدرمعرضتشعشعقرارگرفتنافرادمیتواندمورداستفادهقرارگیرد.
آزمایشاتپرتوگامارابایدرمنطقهتحتکنترلومحصورهمراهباتجهیزاتدارایحفاظانجامشود. هیچگونهفعالیتدیگرینبایددرمحوطهانجامگیرد.
کلیهقراضههابایدقبلازاستفادهبهعنوانمواداولیهازلحاظرادیواکتیویتهآزمایششوند.
اگرمحلانجامآزمایشاتنزدیکبهمرزهایکارخانهمیباشداستفادهازتستاولتراسونیکبهعنوانجایگزینتستگاماموردتوجهقرارگیرد.
نگهداریوتعمیراتمنظمومناسبتجهیزاتآزمایشپرتوگاماوحفاظهایآنانجامشود.
گیرافتادن
خطرگیرافتادنممکناستدرانبارهاوبخصوصدرزمانفعالیتهایتعمیراتونگهداریرخدهد )نظیرداخلهوپرهایبزرگمواد( اقداماتپیشگیرانهجلوگیریازاینخطربهشرحزیراست:
اطمینانازوجوددیوارهایحایلمناسببرایتودههایموادمعدنی
اطمینانازفاصلهمناسببینتودههایموادمعدنیومحلهایعبورومرور
ایجادوبکارگیریدستورالعملهایایمنیبرایکارکردنداخلهوپرها )نظیرسیستمهایبررسیصحتانجامکار،دستورالعملهاییبرایقطععملیاتنوارنقالهپرکنندهویابستندریچهتغذیه(.
آموزشکارکناندرموردچگونگیایجادتودههایپایدارمعدنیبرایجلوگیریازریزشآنهاوهمچنیندستورالعملهایایمنی
مسمومیت با مونوکسیدکربن
در صنعت آهن و فولاد مقادیر زیادی گاز در کورههای انفجاری، تبدیل کننده و کورههای کک تولید میشود. بعد از زدودن غبارها، این گازها به عنوان سوخت در بعضی از دستگاهها مورد استفاده قرار میدهند و گاهی نیز از آنها به عنوان ماده خام در صنایع شیمیایی استفاده میکنند. این گازها شامل مقادیر زیادی مونوکسیدکربن هستند (گاز کورههای انفجاری 22 تا 30 درصد، گاز کورههای کک 5 تا 10 درصد، گاز کورههای مبدل 68 تا 70 درصد مونوکسیدکربن دارد).
بعضی مواقع مونوکسیدکربن از بالا یا دبنه کورههای انفجاری یا از لولههای گاز موجود در داخل کارخانه نشت میکند و باعث مسمومیت حاد میشود. در بیشتر موارد مسمومیت حاد با این گاز، هنگام کار کردن در اطراف کورههای انفجاری و به خصوص هنگام تعمیرات به وجود میآید. در بقیه موارد نیز مسمومیت هنگام کار در اطراف اجاقهای داغ، گشت در اطراف بدنه کورهها برای بازدید، در هنگام کار در نزدیک رأس کوره و یا آزاد شدن گاز بر اثر انفجار در نزدیک گودال خاکسترها و ترک بدنه کوره (به علت کوبیدن به آن) به وجود میآید. همچنین ممکن است مسمومیت به علت آزاد شدن گاز از شیرهای آببند یا دیگهای مسدود، در کارگاههای فولادسازی یا دستگاههای نورد، اطاق دیگهای بخار، هواکشها، در اثر نشت، باقیماندن گاز در رسوب دهندههای الکترواستاتیک و همچنین بستن ناگهانی ماشینهای دمنده و بستن شیرهای لوله رخ دهد.
قرار گرفتن در معرض گرما
در هنگام تهیه آهن (کار جلوی کورههای انفجاری)، ساخت فولاد، تهیه شمش و ریختهگریهای پیدرپی (کار در مقابل کوره)، تهیه کک (کار در مقابل و بالای کوره) همه موجب فرسایش و تماس با حرارت زیاداست. لذا گرمازدگی یک موضوع عادی است، به خصوص در فصل گرم سال، انقباضهای عضلانی به علت کم شدن نمک به دلیل تعریق زیاد بسیار شایع است.
غبار
در بسیاری از فرآیندهای تولید آهن و فولاد، غبار زیادی تولید میشود، به خصوص در فرآیند تولید خاکستر، در جلوی کورههای انفجاری و کورههای فولاد و تهیه شمش فولاد، غبارهای ناشی از سنگ آهن یا فلزات آهنی به سرعت باعث فیبروز ریه نمیشوند و پنوموکونیوز نیز شایع نیست. چنین تصور میشود که برخی سرطانهای ریوی بر اثر مواد سرطانزای موجود در بعضی دودها به وجود میآید. دودههای غلیظی که در هنگام استفاده از اکسیژن در کورههای باز ایجاد میشود، ممکن است بر روی راننده جرثقیلها به خصوص تأثیر بگذارد.
کارگرانی که به فرشکردن کورههای انفجاری و کورههای فولادسازی یا آجر نسوز (حاوی 80 درصد سیلیس) اشتغال دارند، در معرض خطر «سیلیکوزیس» هستند. پاتیلها نیز با آجر نسوز پوشانده شدهاند و غالباً باید آنها را تعمیر کرد. البته باید به خاطر داشت که سیلیکای موجود در آجرهای مقاوم بیشتر از شکل سیلیکات است که باعث سلیکوزیس نمیشود ولی نمیتواند موجب «پنوموکونیوزیس» بشود. گاهی کارگران ممکن است در معرض دودهای غلیظ ابر مانند قرار گیرند
۹۴/۱۲/۱۲